DİSPEPSİ (HAZIMSIZLIK-SİNDİRİM SIKINTISI)

Halk arasında hazımsızlık diye bilinen dispepsi; üst karın bölgesinde  hissedilen , tekrar edici ve ısrarcı  şişkinlik, hazımsızlık , dolgunluk, erken doygunluk,, bulantı gibi bulguların tümünü içeren bir durumdur. Dispepsi kendi başına bir hastalık adı olmayıp, altta yatan başka  sorunlarn veya hastalıkların belirtiler bütünüdür. Dispepsinin çok çeşitli nedenleri olmakla birlikte,  olguların  bir kısmında   altta yatan herhangi bir organik hastalık  saptanamaz. Bu şekilde, altta yatan herhangi bir organik hastalıkla ilişkilendirilemeyen sindirim problemleri   ‘’fonksiyonel dispepsi “  olarak tanımlanmaktadır.

Dispeptik şikayetler kadınlarda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilmektedir.

(Görseller alıntıdır)

Dispepsi Nedenleri:

1-Mide Barsak Sistemi Hastalıkları:

• Mide- duedenum gastrit ve ülserleri, kanserleri
• Gastro özofagial reflü hastalığı (GÖRH) (Asitli mide içeriğinin yemek borusuna geçmesi), çeşitli paraziter hastalıklar, mide kanseri, gastroparezi, kronik barsak iskemisi)
• Gastroparezi (Midenin normal boşalamaması )
• Mide barsak enfeksiyonları
• İritabl bağırsak sendromu (Hassas bağırsak sendromu)

2- Safra yolları ve karaciğer ile ilgili hastalıklar : Taşlı kese,, akut kolesistit (kesenin enfeksiyonu),

koledok taşı, hepatitler, hepatobiliyer (karaciğer ve safra yolları) kanserleri vb.
3- Pankreatik hastalıklar: Kronik pankreatit, pankreatik kanserler)
4- İlaçlar:  (Aspirin, ağrı kesici ilaçlar, bazı antibiyotikler, kortizon içeren ilaçlar, teofilin, digital,

demir içeren ilaçlar,  bazı kalp ilaçları – kinidin gibi-, bazı tansiyon düşürücü ilaçlar, östrojen

hormonu ve  doğum kontrol ilaçları, tiroid ilaçları vb.
5- Alkol

6- Sistemik  bazı hastalıklar: Diyabet, tiroid hastalıkları, kronik böbrek yetmezliği, iskekalp

hastalıkları, karın içi  kanserler. Ailevi Akdeniz Ateşi ve porfiri gibi nadir görülen bazı hastalıklar
7- Hamilelik
8-Yaşam Tarzı:  Bir oturuşta çok fazla, hızlı ve yağlı yemek , alkol alımı, sigara,stres ve yorgunluk, mide asidi fazlalığı,yemek esnasında aşırı hava yutulması vb.

Dispepsi (Hazımsızlık) Belirti ve Bulguları:   

– Midede yanma

– Karın ağrısı

– Göğüste yanma

– Şişkinlik

– Geğirme ve gaz

– Bulantı ve kusma

– Ağızda acımsı veya asitli bir tat olması, ağza acı su gelmesi vb.

Bu belirtiler stresli zamanlarda artabilir. Endişe ve depresyon gibi duygusal sorunlar bu belirtileri arttırabilir.Ancak eşlik eden karaciğer veya dalak büyümesi, ka­rında kitle ve asit gibi bulguların varlığı, dispepsiye sebep olan organik bir hastalığın göstergesi olabileceğinden bu hastalar dikkatle incelenmelidir. Örneğin; yaşı 50’nin üzerinde olan, sebepsiz kilo kaybı, yutma güçlüğü, şid­detli kusma, katran rengi cıvık dışkılama, kan kusma, karında dolgunluk hissi, kronik kansızlık gibi belirtilerden her hangi birini tarif eden hastalar iyice araştırılıp, altta yatan ciddi bir hastalık olmadığından emin olunmalıdır.

Dispepsi Tanısı Nasıl Konur? 

Dispepsi (hazımsızlık) şikayetleri olanlar bunu hafife almayıp, altta yatan ciddi bir durumun olup olmadığını anlamak için doktora başvurmalıdır.

Hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve fizik muayene sonrasında kan sayımı, kan biyokimyası, gerekiyorsa parazit testleri, hamilelik söz konusuysa bununla ilgili testler, H.Pylori varığını araştırmaya yarayan testler istenebilir,  gereken olgularda endoskopi ve ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.

Fonksiyonel dispepsi vakalarında ne tür faktörlerin sorumlu olabileceğine dair pek çok çalışma yapılmış olsa da, kesin saptanmış bir neden yoktur. Bu faktörler arasında;

• Diyet ve çevresel faktörler:  En sık suçlanan gıdalar kahve, alkol, domates, meyveler, asitli gıdalar, çok yağlı gıdalardır.
• Mide barsak hareketlerinde anormallik:
• Artmış mukozal sensitivite
• H pylori: Fonksiyonel dispepsi ile H pylori’nin kesin saptanmış bir ilişkisi yoktur.
• Psikososyal faktörler:Bu olgularda stresin semptomları etkileyebileceği düşünülmektedir.

(Görseller alıntıdır)

Dispepsi Nasıl Tedavi Edilir?  

40-45 yaş altı, kısa süreli dispepsisi olup organik hastalık belirtileri bulunmayan hastalarda ileri araştırma yapıl­madan;

• Yaşam tarzında bazı değişiklikler yapılması
• Diyet ( Hastanın kendisine dokunduğunu saptadığı yiyeceklerden uzak durması, öğünlerde porsiyonların küçültülmesi, kahve ve alkol tüketiminin azaltılması, sık ama az yemek yenilmesi,

• Helikobakter Pylori bakterisi sapta­nan hastalarda buna yönelik eradikasyon tedavisi başlanabilir.
• Tütün, alkol ve kah­ve kısıtlanmalıdır.
• Düzenli uyku alışkanlığının edinilmesi,  stresin mümkün olduğunca en aza indirgenmesi
• Özellikle karın ağrısı olan olgularda proton pompa inhibitörleri olarak bilinen (omeprazol, lansoprazole gibi) ilaçların bulguları bir miktar düzelttiği saptandığından, bazı olgularda bu ilaçlar verilebilir.
• Mide boşalma problemi olduğu düşünülen vakalarda motilite düzenleyiciler kullanılabilir.
• Uyku sistemini düzeltmek, stresi azaltmak,mukozal hassasiyeti azaltmak maksatlı antidepresanlar kullanılabilir.

Tedavi bitiminde belirtiler tekrar eder veya tedaviye cevap alınamazsa organik bir patoloji olup olmadığını ortaya çıkarmak için ileri araş­tırma yapılmalıdır.

Hazımsızlık (Dispepsi) ile başvuran 50 yaş üzeri bireylerde ve hangi yaşta olursa olsun hazımsızlığın yanı sıra yutma güçlüğü, kilo kaybı, sürekli veya ciddi ağrı, tekrarlayan kusma, katran renkli cıvık dışkılama, sarılık gibi alarm şi­kayetler de tarif eden hastalar­da mutlaka organik neden araştırılmalıdır. Şayet altta yatan organik patoloji tespit edilirse, tedavi saptanan hastalığa yönelik yapılır.

Tedavi etkin olsa bile şika­yetler genelde tekrarlamaktadır. Hastanın şüphelerinin yok edilmesi, ona güven vermek, doğru tanı koymak,  ge­rekli açıklamaları yapmaya ek olarak verilecek  ilaç tedavisi tedavi  başarı oranını arttırmaktadır. Yapılan çalışmalarda dispeptik hastaların %20’sinde gastrit (mide  veya duodenum), %20’sinde irritabl (hassas) bağırsak sendromu, %1’inden azında da kanser saptanmıştır.